به گزارش صبا، فیلم کوتاه «پیام بر» امسال در چهل و دومین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران در بخش مسابقه داستانی به نمایش درآمد. فیلمی که از نظر محتوایی با فیلم های هم ردیف خود در همین مضمون زاویه جدید و ویژه ای را به مخاطب عرضه کرد. پگاه زارعی درباره این فیلم یاددشتی برای صبا نوشت که در ادامه میخوانید:

سکوتی که پیام دارد…

جایی که شخصیت اصلی نه مبلغ است و نه داور؛ او فقط شاهدی بی‌ادعاست در میان زیست روزمره مردمی که جنگ برای‌شان بخشی از زندگی شده است، نه تمام آن. بنابراین آنچه «پیام‌بر» را قابل تامل کرده، نوع مواجهه‌اش با مفهوم امر مقدس است. فیلم نه از بالا حرف می‌زند و نه از بیرون. دوربین به فاصله‌ای نزدیک اما محترمانه از کاراکترها می‌نشیند؛ فاصله‌ای که نشان می‌دهد می‌شود از ایمان گفت بی‌آنکه آن را تزئین کرد. در واقع، تقدس این فیلم در زبان تصویری آن است؛ در لحظات ایست و در نگاه‌هایی که معنا را از دل سکوت بیرون می‌کشد.

از نظر ساختار روایی، فیلم با ظرافتی شبیه روایت‌های کوتاه ساعدی یا گلشیری عمل می‌کند. شخصیت مرکزی درونگراتر از آن است که عقیده‌اش را توضیح دهد ولی هر کنش ساده‌اش (مثل گوش دادن، دیدن یا حتی سکوت کردن) به گفت‌وگوی عمیقی میان وجدان و موقعیت زمانی تبدیل می‌شود. این آرامش روایت، برخلاف بسیاری از فیلم‌های دفاع مقدسی باعث می‌شود پیام‌بر از تاریخ فاصله بگیرد و به اکنون نزدیک شود. نه فقط فیلمی درباره گذشته بلکه درباره نوع مواجهه امروز ما با حقیقت‌های فراموش‌شده.

در طراحی بصری، انتخاب اصفهان و اقلیم بومی منطقه هوشمندانه است. فضاهایی که نه روستایی‌اند و نه شهری کامل، مرز میانه‌ای می‌سازند که هم یادآور دهه شصت است و هم قابل لمس برای نسلی که آن دوران را ندیده. نور به‌جای «روشن کردن صحنه‌های احساسی» تبدیل به ابزار روایت سکوت شده است. همان‌جا که تصویر، نقش کلمات را می‌گیرد. در نتیجه «پیام‌بر» فیلمی است درباره فهم آرام حقیقت؛ درباره فاصله میان دانستن و باور کردن. نه شعاری نه ادعایی، بلکه تجربه‌ای که از دل زندگی ساده آدم‌ها بیرون آمده؛ از جایی که هنوز ایمان بدون فریاد وجود دارد.

نکته دیگر، فضاسازی صوتی فیلم است. در فیلم‌های دفاع مقدس صدا معمولا با صدای انفجار، آژیر یا موسیقی حماسی همراه است. اما در «پیام‌بر» هرگاه دوربین روی سوژه‌های عادی زوم می‌کند، صدای پس‌زمینه شامل موسیقی‌های متناسب یا گفت‌وگوهای کاملا روزمره است. این انتخاب فنی دقیقا همان هدفی را دنبال می‌کند که پیش‌تر گفتیم یعنی نمایش زیست عادی در موازات امر غیرعادی (جنگ). این بافت صوتی، یک لایه عمیق از مقاومت ناخودآگاه خلق می‌کند؛ مقاومتی که در موسیقی در صدای آرام گفت‌وگو و در عدم اعتراض به وضعیت موجود نهفته است. موسیقی که پخش می‌شود، خود نوعی سرگرمی و فرار فردی است که به‌موازات درگیری‌های بزرگ‌تر در حال وقوع است و فیلم بدون قضاوت، این دو سطح از واقعیت را کنار هم می‌چیند.

فیلم به شکلی ظریف، تضاد میان جهان درونی شخصیت‌ها و فشار بیرونی جامعه را به تصویر می‌کشد. روحانی فیلم در تلاش است تا پیامی را منتقل کند که متعلق به حوزه عمومی (جنگ و شهادت) است اما هر بار با درهای بسته‌ای از سکوت یا بی‌تفاوتی مواجه می‌شود که متعلق به جهان فردی مردم است. این تضاد نشان می‌دهد که چقدر سخت است که یک «پیام» (حتی پیامی مقدس) در میان «زندگی» گم شود. فیلم از ما می‌پرسد آیا امر والا (تعالی و شهادت) باید همیشه در بستر بحران تعریف شود یا می‌تواند در دل معمولی‌ترین لحظات روزمره نیز معنا پیدا کند؟ «پیام‌بر» جواب می‌دهد که برای ماندگاری باید در همان لحظات معمولی جای بگیرد، هرچند که انتقالش دشوار باشد.

حضور علی طادی به‌عنوان تهیه‌کننده «پیام‌بر» یکی از نقاط قوت کمتر دیده‌شده فیلم است. طادی پیش‌تر در عرصه‌ مستند و فیلم کوتاه تجربه‌های جدی داشته و همین سابقه باعث شده حجم واقعیت در فیلم نه شبیه بازسازی مصنوعی بلکه به اندازه‌ نفسِ زندگی جاری شود. او با ساخت آثاری مانند «خاکستر سبز»، «تبریر»، «رفیق»، «پناه» و دیگر کارهای خود، نگاهی تربیت کرده که واقعیت را زیر لایه‌ زیبایی‌شناسی حفظ می‌کند. در «پیام‌بر» این نگاه باعث شده فضاهای معمولی  خانه، خیابان و… صرفا لوکیشن نباشند و بخش زنده‌ای از روایت باشند؛ جایی که مردم به دوربین بی‌تفاوت نیستند و خود بخشی از زبان فیلم شده‌اند.

در وجه تهیه‌کنندگی، تجربه‌های قبلی او در فیلم‌هایی مانند «انتحار»، «پذیرش»، «مسیر»، «لوطی»، «تنها گریه کن» و «مطلع فجر» نشان می‌دهد که علی طادی توانسته بین تولید واقع‌گرایانه و ظرافت معنایی تعادل برقرار کند. شیوه‌ حضور او در «پیام‌بر» بیش از آنکه مدیریتی باشد، رویکردی راهنماگونه دارد.